iPod, uPod, wePod

Onlangs werd mij gevraagd naar de belangrijkste innovatie van de afgelopen jaren 1. Ik dacht eerst even aan de laatste Belgische, sorry Vlaamse innovatie van het jaar. Het Vlaamse kijkerspubliek koos afgelopen maand in een spannende finale van het VRT televisieprogramma “de bedenkers”, als uitvinding van het jaar de sliplift : een hulpmiddel voor ouderen bij het aantrekken van een onderboek...

Toch wel een heel toepasselijke innovatie voor een snel vergrijzende bevolking, bedacht ik me, die ook nog eens zwaar gebukt gaat onder de vele transfers in de gezondheidssector richting franstalig België en ook nog opgezadeld zit met een torenhoge, Belgische overheidsschuld. Ouderen die op zichzelf aangewezen, dan maar zelf hulpmiddelen bedenken waarmee ze zichzelf op de been kunnen houden: een schitterend voorbeeld van eigen Vlaamse innovatie spirit! Maar jammer, heel jammer... het heeft niet zo mogen zijn.

Na de uitzending bleek dat de door het publiek tot Vlaamse innovatie van het jaar verkozen uitvinding toch wel heel veel gelijkenis vertoonde met de al bestaande ‘ kousenbroekoptrekker ', de dorking van de Britse firma Homecraft. Uiteraard is de diameter van een gemiddelde kous of drukkous kleiner dan de slipelastiek van een onderbroek maar het principe is toch wel hetzelfde. Of het dus om een echte orginele Vlaamse innovatie ging werd dus onderwerp van debat tussen heel wat lezersbrieven in Vlaamse kranten. En dat toepassing van het kousenbroekoptrekker principe op onderbroeken niet zo evident is. Zoals een onfortuinlijke gebruiker van de sliplift het in een ingezonden brief in het Belang van Limburg schreef: “Eerst was ik heel tevreden, maar die onderbroekoptrekker heeft mijn favoriete slip zo sterk uitgeleurd dat mijn schoonmoeder erin kan.” Dat is nu het jammerlijke aan lezersbrieven. Dat de schrijvers niet denken aan al die andere lezers van de krant. Had die onfortuinlijke gebruiker van de sliplift nu gecshreven dat Bart de Wever, de nogal zwaarlijvige voorman van de NVA, erin kan, dan had de lezer zich een beeld kunnen vormen van de tragiek van het voorval, maar zijn schoonmoeder? Hoe dan ook, de organisatoren van “de bedenkers” bleven met beschaamde kaken achter. Ze hadden nochtans de Belgische dienst voor intellectuele eigendom ingeschakeld om alle ingediende voorstellen grondig te onderzoeken op originaliteit. Hoe kon dit nou? Ik heb zo'n vermoeden...wellicht had een franstalige ambtenaar van de dienst het onderzoek gedaan. Misschien nog iets voor op het menulijstje van Bart de Wever voor meer regionale bevoegdheden? Maar ik weid eens te meer uit.

Trouwens dat ik in herhaling val, moet U mij echt vergeven. Met de aanslepende politieke ontwikkelingen bij onze zuiderburen is het heel moeilijk niet in herhaling te vallen  Vier maanden geleden besloot ik hier mijn bijdrage onder de titel Leterme: fin de terme met de opmerking: “het mooie van politiek België is dat er altijd weer totaal onverwachts een nieuw konijn uit een hoed getoverd wordt.” Ik had het toen over niemand minder dan Guy Verhofstadt! Ik had dit oude stuk hier deze week gewoon opnieuw kunnen plaatsen! Maar genoeg over Vlaanderen en België en terug naar de belangrijkste innovatie.

Uiteindelijk valt mijn keuze op de iPod, het apparaat dat oktober 2001 voor het eerst voorgesteld werd aan de wereld door Apple icoon Steve Jobs. Zes jaar later is de iPod niet meer weg te denken uit het straatbeeld. En zoals het een radicale innovatie past, werd het product over de jaren heen ook steeds verder ontwikkeld en verfijnd zowel wat de onderliggende technologie als de vormgeving betreft, Het woord nano wordt tegenwoordig, zoals een Google search op Internet leert, eerst en vooral geïdentifieerd met een iPod, eerder dan met de wetenschappelijke term: factor 10-9. De huidige nano iPod generatie vormt  ook de basis voor verdere iPod toepassingen zoals de video iPod en de iPod telefoon.

Bij belangrijke innovaties wordt toekomstige omzet totaal onderschat. Men rekent erop dat het product aanslaat bij een kleine groep gesofisticeerde gebruikers. De vele andere toepassingsmogelijkheden worden veelal niet opgemerkt. De iPod illustreert ook dat vormgeving en designinnovatie tegenwoordig een essentieel onderdeel zijn van technologische innovatie. Als die combinatie aanslaat, kan dit leiden tot brede gedragsveranderingen en beperkt het gebruik zich niet tot één groep: jongeren of high-tech nerds, zoals Steve Jobs oorspronkelijk dacht, maar zowat iedereen. Ik durfde Queen Elizabeth het destijds niet zelf vragen maar volgens haar entourage is zij een fervente gebruikster van de iPod. En waarover gaat het laatste privacy schandaal tussen de website geenstijl en prins Willem Alexander en prinses Máxima? Juist: over een foto van het prinselijk echtpaar dat in New York al dan niet een iPod of iPhone koopt. 

In 2005 schatte Dylan Jones, de auteur van het boekje Ipod, therefore I am dat er in 2008 zo'n 10 miljoen exemplaren zouden worden verkocht. Vorig jaar waren dat er 70 miljoen. Waar zal de opmars van de iPod stoppen? Niets belet het product het succes van de mobiele telefoon achterna te hollen. Daarvan zijn er nu, zo werd ook deze week bekend, wereldwijd 3,3 miljard gebruikers. The sky is indeed the limit voor de iPod, een heel verschil met de sliplift...

Luc Soete

7 december 2007

1 Zie ESB , 3 december 2007.