Het afgelopen kwartaal, zo werd vorige week bekend, leed KPN een verlies van 1,2 miljard gulden, iets minder dan het verlies van 1,4 miljard over het hele jaar 2000. Met een schuld van 50 miljard, het equivalent van één tiende van onze totale staatsschuld, gaat het bedrijf gebukt onder torenhoge rentelasten. De vraag die zich dan ook opdringt, is of KPN niet het eerste grote slachtoffer dreigt te worden van de nieuwe economie. Vorig jaar had ik het hier over de boulimia strategie: de strategie, typisch voor telecom- en internetbedrijven, om andere bedrijven met een goede financiële vetlaag als lange termijn overlevingskans op te slorpen. Denk terug aan de overname van Mannesmann door Vodaphone. Maar zoals de omgekeerde anorexia strategie is ook de boulimia strategie levensbedreigend. Vooral voor een bedrijf met een kleine thuismarkt zoals KPN leidt de neiging tot het overnemen van bedrijven al snel tot overmoed. Hoe koninklijk ook, KPN is nu eenmaal geen Deutsche of France Telecom met omvangrijke gegarandeerde inkomsten op een grote thuismarkt. Bij KPN was de overname van het Duitse E-Plus voor 23 miljard, en UMTS uitgaven van nog eens 20 miljard, een te grote brok. De boulimia strategie leidt echter niet alleen tot overmoed, het leidt ook de aandacht af van de noodzaak tot interne efficiëntieverbeteringen. Hoe men het draait of keert, KPN was en is nog steeds op heel wat gebieden een weinig efficiënt, oud staatsbedrijf. De aankoopstrategie van het bedrijf was er één van het aanschaffen van apparatuur van verschillende leveranciers - Philips, Ericsson, Nokia - om zo niet al te afhankelijk te worden van één leverancier. Het resultaat is een fragmentatie van apparatuur en standaarden die juist de cruciale schaalvoordelen van een netwerkoperator min of meer teniet doen. In het laatste KPN-magazine wordt uit de doeken gedaan hoe een intern proefproject "ketenomkering"de efficiëntie van de KPN-monteur met 40% zou doen stijgen. Kortom, men moet niet ver zoeken naar mogelijke interne verbeteringen van de productiviteit.

Wat de derde generatie mobiele telefonie betreft, lijkt KPN nu het zekere voor het onzekere te kiezen en de i-mode weg van Docomo op te gaan. UMTS is hier niet voor nodig en de ervaring in Japan kan eenvoudigweg geïmiteerd worden. Zal dan uiteindelijk de hele UMTS-eigendom afgeschreven moeten worden? Tijd dus voor wat crazy ideeën. KPN zou een prijsvraag kunnen uitschrijven. Ik begin alvast: waarom niet in treinen, waarin de huidige GSM-ontvangst veelal bedroevend is, UMTS standaard installeren. Met UMTS zou aldus een generatie treinen ontstaan die de ideale, veilige vorm van de mobiele werk-, communicatie- en entertainmentplek vertegenwoordigen. En niemand die zich nog echt zorgen maakt of de trein op tijd aankomt. Even KPN bellen.

Luc Soete