Het nieuws sloeg vorige week in als een (kleine) bom. Harry van Wijnen wijdde er zijn hele column aan in NRC: Koningin Beatrix zal haar kersttoespraak voor het eerst op de televisie houden. "Het enige moment in het constitutionele bestel waarop de koningin publiekelijk haar woorden kiest, is dit jaar niet alleen te horen maar ook te zien" aldus Van Wijnen, die voorts waarschuwde voor "de risico's verbonden aan de kersttoespraken-nieuwe-stijl". Op zo'n moment vraag je je af in welk land wij leven. Een kersttoespraak-nieuwe-stijl zou eerder een toespraak zijn op Internet gepersonaliseerd voor elke Nederlander. De koningin doet uiteraard aan "broadcasting", niet "narrowcasting". Radio en televisie vervullen immers nog steeds de centrale rol van publieke informatievoorziening vanuit het perspectief van "one to many"; de telefoon in navolging van post en telegraaf, de individuele communicatiefunctie van "person to person". Het laatste decennium heeft zich een convergentie voorgedaan tussen beide informatie- en communicatiegebieden, waarvan Internet het meest prangende voorbeeld is. Op het Internet komen ongeveer alle vormen van communicatie naar voor: persoonlijke communicatie in de vorm van individuele communicatie, publieke in de vorm van "one to many" maar ook alle andere combinaties daartussen: persoonlijke informatie die men publiek beschikbaar kan stellen, zoals een persoonlijke website; virtuele "communities" die of beschermd of open communiceren ("many to many"); en commerciële portals en andere aanbieders van zoeksystemen die wereldwijd informatie opzoeken voor een individuele persoon ("many to one").

De regelgeving - zoals die ontstaan is vanuit de telecommunicatiesector met het accent op "person to person" communicatie en dus grote aandacht heeft voor de privacy van het individu; kwaliteit en betrouwbaarheid van de infrastructuur; universele toegang en dienstverlening; prijsbepaling volgens gebruik - is een regelgeving die weinig geschikt is voor "broadcasting". Vanuit een "broadcasting" perspectief zou de privacy bijvoorbeeld in conflict kunnen komen met ongewenste informatie, in het extreme geval zelfs onwettelijke of gezagsondermijnende informatie-activiteiten. Anderzijds heeft het individu ook een eigen verantwoordelijkheid met betrekking tot privacy en hebben vele mensen sterk behoefte aan attentie, aan het opvallen, aan juist niet te veel "privacy". Ook de concepten van kwaliteit, betrouwbaarheid en universele toegankelijkheid hebben in het geval van "broadcasting" een andere lading, namelijk die van betrouwbaarheid en toegankelijkheid van de inhoud. Vandaar ook het cruciale belang van verantwoordelijkheid met betrekking tot de verspreide informatie, zoals in het geval van de verantwoordelijke uitgever, de reputatie van de journalist en in het extreme geval de juridische aansprakelijkheid bij distributie van onjuiste informatie. Terwijl in principe de regels in de digitale wereld niet anders zijn dan in de reële wereld, is de complexiteit en toepassing ervan dan ook veel moeilijker. De verantwoordelijkheid ligt nu verdeeld over een reeks partijen, is soms moeilijk te achterhalen en de oorspronkelijke bron van de informatie valt mogelijk onder een ander, buitenlands wettelijk regime. Ook de prijsbepaling voor gebruik zoals toegepast in de telecomsector lijkt niet altijd geschikt en gemakkelijk implementeerbaar in een Internet wereld; een "flat access" prijs verdient veelal de voorkeur.

Het zal dus wellicht nog vele jaren duren vooraleer U kunt luisteren en kijken naar een gepersonaliseerde kerstboodschap van onze koningin.

Luc Soete